Oczekiwania pracodawców wobec absolwentów szkół kształcących w zawodach związanych z sektorem HoReCa.

Krzysztof Wierzba - Polska Akademia Sztuki Kulinarnej

W ostatnich latach na rynku pracy zaszły duże zmiany. Rozwój gospodarczy oraz zmiany demograficzne spowodowały, że poziom bezrobocia znacząco zmniejszył się, a pracodawcy w większym stopniu zaczęli odczuwać braki kadrowe.

Duże zmiany spowodowała również ,,Pandemia COVID-19”, która miała ogromny wpływ na gospodarkę światową, w tym również na rynek pracy w gastronomii. Zmiany, które zaszły w trakcie tego kryzysu, wciąż odczuwane są na całym świecie. W miarę jak świat powoli wraca do nowej normalności, rynek pracy zmierza w nowym kierunku. Dla poszukujących pracy oznacza to zarówno wyzwania, jak i szanse.

Wszystkie te czynniki, spowodowały zmianę oczekiwań pracodawców wobec potencjalnych pracowników, których to by chcieli zatrudnić w swojej firmie.

Pracodawcy obecnie, wyżej cenią doświadczenie niż wykształcenie kierunkowe. Oczywiście wykształcenie jest mile widziane przez pracodawców, aczkolwiek jego brak nie stanowi już takiej jak dawniej bariery w podjęciu pracy w gastronomii. Pracodawcy skłaniają się ku myśli, iż doświadczenie na stanowisku pracy jest znacznie lepszym atutem niż nawet najlepsza wiedza teoretyczna, ponieważ solidne doświadczenie nie tylko wiąże się z lepszymi umiejętnościami zawodowymi, ale także z lepszą organizacją pracy (pracownik szybciej odnajduje się na stanowisku pracy i potrafi łatwiej zaadoptować się do nowych zadań i wymagań).

Wchodząc głębiej w to zagadnienie, nasuwa się wniosek, że idealnym pracownikiem byłaby osoba z solidną znajomością teorii oraz z dużymi umiejętnościami praktycznymi.

Pracodawcy średnio oceniają kompetencje absolwentów, z którymi mieli do czynienia w swoich lokalach. Najsłabiej, w ich opinii, wyglądają praktyczne umiejętności zawodowe. Poza tym, zwracają uwagę, że absolwenci nie są przygotowani do kontaktów z pracodawcą - nie dbają o strój, punktualność, prezentację swojej osoby. Podczas gdy pierwszy kontakt często decyduje o przebiegu dalszej współpracy. Podobne zastrzeżenia pojawiły także w odniesieniu do praktykantów, którzy często nie wykazują należytego (a nawet minimalnego) zaangażowania w praktykę. Ze szkodą dla siebie, gdyż, jak wskazują respondenci, praktykanci, którzy wykażą się predyspozycjami do zawodu, pracowitością i otwartością na wiedzę, mogą często liczyć na zatrudnienie w zakładzie, w którym odbywali praktyki zawodowe.

Często pojawiają się według pracodawców, duże rozbieżności co do ich oczekiwań a praktycznych umiejętnościach absolwentów szkół kształcących w zawodach związanych z sektorem HoReCa. Teoria, nawet w najwyższym stopniu wyuczona, niestety przeważnie nie przekłada się na umiejętności praktyczne jej zastosowania. Również ważnym aspektem jest to, iż programy szkoleniowe według których uczy się w szkołach, nie nadążają za nowymi trendami i technikami stosowanymi na co dzień w zakładach gastronomicznych.

W obliczu problemów rekrutacyjnych z którymi zmagają się pracodawcy, kształcenie zgodne z potrzebami rynku pracy nabiera jeszcze większego znaczenia.

Dziś szkoła stoi przed wieloma wyzwaniami, a jednym z nich jest podążanie i właściwe odpowiadanie na wymagania zmieniającego się rynku pracy. Trzeba jednak pamiętać, iż nie każdy uczeń ma predyspozycje, aby zostać dobrym pracownikiem tego wymagającego sektora gospodarki jakim jest gastronomia i hotelarstwo.

Należy pamiętać, że efektywność kształcenia to nie tylko dobra oferta edukacyjna szkoły, ale również odpowiedni wybór ścieżki kształcenia przez ucznia.

Zawody gastronomiczne należą do jednych z najchętniej wybieranych przez uczniów. Niestety, wiele osób podejmuje decyzję o kierunku kształcenia przypadkowo, kierując się namowami rodziców, czy też przekazem medialnym (popularne programy kulinarne). Jak wynika z wielu badań i ankiet, rozczarowanie pojawia się zazwyczaj po zetknięciu z realiami pracy w kuchni, czyli na praktykach. Szacuje się, że około 1/3 uczniów kształcących się na kucharzy bądź techników żywienia i usług gastronomicznych żałuje decyzji o wyborze zawodu i szkoły.

W gastronomii niezwykle ważne są predyspozycje do zawodu, dlatego tak ważny jest świadomy wybór kierunku kształcenia, zgodny z zainteresowaniami potencjalnych kandydatów.

Wszyscy pracodawcy oczekują od przyszłych pracowników kompetencji, która podlega wyszkoleniu tylko do pewnego stopnia. Osoba kończąca szkołę zawodową w zawodzie kucharza czy technika żywienia i usług gastronomicznych powinna mieć opanowany kanon. Pracodawcy oczekują bowiem od pracowników podstawowych umiejętności i wiedzy przedmiotowej, które można później rozwijać. Kompetencje miękkie często postrzegane są jako ważniejsze niż te stricte zawodowe.

Wśród kompetencji miękkich pracodawcy najwyżej cenią pracowitość i otwartość na wiedzę. Pracodawcy podkreślają, że praca w gastronomii nie należy do lekkich: wymaga sprawności fizycznej, pracy w godzinach nocnych, weekendy i święta, często w sytuacjach stresowych. Dlatego tak ważny jest zapał do pracy i chęć samokształcenia się.

Wielu pracodawców uważa, że jeśli osoba wykazuje chęci do pracy i ma zapał do ciągłego podnoszenia swoich kwalifikacji, to już stanowi materiał na bardzo dobrego pracownika. Umiejętności praktyczne oraz otwartość na wiedzę chęć dokształcania, próbowania, eksperymentowania z nowymi technikami, jest kluczowe, aby rozwijać się zawodowo.

Znajomość języków obcych to atut, a nie wymóg. Rekrutując na stanowisko kucharza, pracodawcy nie przykładają wielkiej wagi do znajomości języków obcych, lecz już dla pracowników serwisu obecnie to absolutny wymóg.

W obecnych realiach. współpraca pracodawców ze szkołami ogranicza się do organizacji praktyk. Tylko sporadycznie pojawiają się sytuacje, kiedy współpraca szkół i pracodawców wyszła poza organizację praktyk.

Pracodawcy przeważnie nie są włączani w konsultację programu praktyk. Otrzymują go ze szkoły i, jak sami mówią, „elastycznie” dostosowują do realiów pracy w swoich zakładach. Sami pracodawcy również z rzadka odwiedzają szkoły i dlatego nie są w stanie ocenić, jak wyglądają pracownie i jakie tam zgodnie z programem zdobywają doświadczenia młodzi adepci.

Według pracodawców, szkoła musi zadbać o to, aby uczyć zgodnie z najnowszymi trendami, co nie zawsze idzie w parze z obowiązującym programem nauczania. Pracodawcy zaangażowani we współpracę ze szkołami wyraźnie widzą konieczność dokształcania nie tylko młodych ludzi, ale również nauczycieli. Chodzi o to, aby grono pedagogiczne dysponowało nie tylko wiedzą teoretyczną (która niestety w wielu przypadkach już się zdezaktualizowała), ale przede wszystkim praktyczną. Wtedy bowiem będzie w stanie zainteresować uczniów zawodem. Poza tym w szkołach powinni regularnie pojawiać się doświadczeni pracownicy gastronomii, którzy nie tylko podzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem, ale zainspirują uczniów do kariery w gastronomii.

Dostępne prognozy, zarówno krótko, jak i długoterminowe wskazują, że sytuacja w branży będzie się nadal poprawiała, powinna rosnąć liczba pracujących w gastronomii. Niemniej już teraz w wielu miejscach pojawiają się problemy z rekrutacją kompetentnych pracowników. Liczba ofert pracy przewyższa liczbę chętnych do pracy w zawodzie, co powoduje, że wiele stanowisk pozostaje nieobsadzonych.

Odpowiedni ludzie w gastronomii to klucz do sukcesu każdego zakładu. Pracownicy potrzebni są na każdym etapie od produkcji, przez logistykę, serwowanie potraw, sprzątanie czy magazynowanie. Nawet jeśli prowadzi się niewielki lokal, jedna osoba nie jest w stanie wykonywać tych wszystkich czynności naprawdę dobrze.

Zaufani i dobrze wyszkoleni pracownicy to zatem podstawa każdego działającego lokalu. To oni pomogą pracodawcom w trudnych chwilach, zmotywują, gdy brakuje sił, przypilnują restauracji, kiedy właściciel bądź menedżer będą na urlopie. Źle dobrani pracownicy potrafią za to przysporzyć kłopotów. Zbudowanie zgranego i zaufanego zespołu jest jednym z głównych wyzwań dla właścicieli restauracji, a także menedżerów.

Nie uda się to jednak, bez odpowiedniego podejścia i przygotowania nauczycieli, którzy jako pierwsi mają styczność z młodymi, przyszłymi pracownikami gastronomii. To właśnie grono pedagogiczne powinno dążyć do ciągłego samokształcenia się i zarażać swoim entuzjazmem swoich podopiecznych, nakierowując ich na różnego rodzaje dodatkowe kursy czy szkolenia podnoszące ich wiedzę zarówno teoretyczną jak i praktyczną, która wybiega poza ramy niezbyt aktualnych programów nauczania zawodowego.